Redakcja Sztosowe
Ferrytyna to jeden z najważniejszych wskaźników poziomu żelaza w organizmie. Jej nieprawidłowe stężenie może świadczyć zarówno o niedoborach, jak i o stanach zapalnych czy chorobach przewlekłych. Dowiedz się, co to jest ferrytyna, jakie są jej prawidłowe normy i co oznacza, gdy jej poziom jest zbyt niski lub zbyt wysoki.
Co to jest ferrytyna?
Ferrytyna to białko, którego głównym zadaniem jest magazynowanie żelaza w organizmie. Znajduje się głównie w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym, a jej niewielkie ilości krążą we krwi, co pozwala na określenie stanu zapasów żelaza w badaniach laboratoryjnych. Poziom ferrytyny w surowicy krwi stanowi wiarygodny wskaźnik stanu gospodarki żelazowej organizmu. Co ciekawe, ferrytyna pełni też funkcję białka ostrej fazy, co oznacza, że jej stężenie może wzrastać w odpowiedzi na stan zapalny, infekcję czy chorobę nowotworową.
Ferrytyna norma
Normy ferrytyny różnią się w zależności od płci, wieku i laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. U dorosłych kobiet prawidłowy poziom ferrytyny mieści się zazwyczaj w granicach od 10 do 200 mikrogramów na litr, natomiast u mężczyzn od 15 do 400 µg/l. W przypadku dzieci i osób starszych zakres może być inny, dlatego zawsze należy interpretować wynik w kontekście norm referencyjnych danego laboratorium oraz pozostałych wyników badań krwi.
Warto pamiętać, że poziom ferrytyny nie zawsze jednoznacznie wskazuje na niedobór żelaza – może być zafałszowany w stanach zapalnych, dlatego często wykonuje się dodatkowe testy, takie jak poziom żelaza, TIBC, transferyna czy CRP.
Niska ferrytyna – sygnał niedoboru żelaza
Obniżony poziom ferrytyny zwykle oznacza niedobór żelaza, który może rozwijać się przez wiele tygodni lub miesięcy bez wyraźnych objawów. W miarę postępu niedoboru pojawia się przewlekłe zmęczenie, senność, problemy z koncentracją i obniżona wydolność fizyczna. U niektórych osób występują też bladość skóry, wypadanie włosów, łamliwość paznokci oraz nawracające infekcje. To efekt osłabienia organizmu, który nie otrzymuje wystarczającej ilości żelaza do produkcji hemoglobiny i prawidłowej pracy układów odpornościowego i nerwowego.
Przyczyny niskiej ferrytyny
Niska ferrytyna może mieć różne źródła. Najczęstszą przyczyną jest dieta uboga w żelazo, szczególnie u osób stosujących restrykcyjne diety roślinne lub niskokaloryczne. Kolejnym czynnikiem są przewlekłe krwawienia – na przykład obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego czy wrzody żołądka. Niekiedy ferrytyna spada wskutek zaburzeń wchłaniania, jak w przypadku celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna czy stanów zapalnych jelit. Dodatkowo, zapotrzebowanie na żelazo wzrasta w ciąży, w okresie dojrzewania oraz podczas intensywnego wysiłku fizycznego – i jeśli nie zostanie ono pokryte, może dojść do wyczerpania zapasów.
Wysoka ferrytyna – stan zapalny lub nadmiar żelaza?
Podwyższony poziom ferrytyny nie zawsze świadczy o nadmiarze żelaza w organizmie. Często jest efektem toczącego się stanu zapalnego, choroby przewlekłej lub infekcji. Może również towarzyszyć schorzeniom wątroby, takim jak marskość czy stłuszczenie, a także niektórym nowotworom. W niektórych przypadkach wysoka ferrytyna wynika z hemochromatozy – rzadkiego zaburzenia genetycznego, w którym dochodzi do nadmiernego wchłaniania żelaza z pożywienia i jego toksycznego odkładania się w narządach wewnętrznych. Dlatego samo stwierdzenie wysokiej ferrytyny nie wystarczy – konieczne jest poszerzenie diagnostyki.
Kiedy warto zbadać ferrytynę?
Badanie ferrytyny warto wykonać, gdy występują objawy sugerujące niedobór lub nadmiar żelaza – takie jak przewlekłe zmęczenie, zawroty głowy, bladość, wypadanie włosów, problemy z pamięcią lub nawracające infekcje. Jest to także jedno z podstawowych badań u kobiet w ciąży, osób z anemią, chorobami jelit i pacjentów z podejrzeniem chorób zapalnych lub wątroby. Dzięki prostemu badaniu krwi można wykryć zaburzenia we wczesnym stadium i wdrożyć odpowiednie leczenie lub suplementację.
