Redakcja Sztosowe
Wpływ stresu na nasze życie jest bezdyskusyjny. Wiemy, że wpływa on nie tylko na to, jak się zachowujemy, jaki jest stan naszego zdrowia, ale i na to, jakich wyborów dokonujemy na przestrzeni czasu.
Dr hab. Szymon Wichary, psycholog z SWPS – Uniwersytetu Humanistycznego w Warszawie – postanowił przyjrzeć się reakcjom naszego organizmu, do których dochodzi w stresujących, pełnych napięcia sytuacjach.
Dzięki temu chciał zbadać neurofizjologiczne mechanizmy, jakimi kieruje się nasz organizm w stresujących sytuacjach. Badanie miało pokazać, w jakim stopniu nasze emocje wpływają na podejmowanie złożonych decyzji.
Wpływ stresu na podejmowanie decyzji
W wyniku pobudzenia, którego elementem jest stres, większość z nas zyskuje tendencję do tego, by szybciej, sprawniej i ze znacznie mniejszym zastanowieniem podejmować decyzje. Najczęściej robimy to w sytuacjach różnego rodzaju zagrożenia.
Mogą one wiązać się z utratą pracy, chorobą bliskiej osoby, pandemią czy jakimkolwiek kataklizmem. Wpływ stresu na podejmowanie decyzji w takich sytuacjach jest bezdyskusyjny! Dr. hab Wichary z SWPS postanowił sprawdzić, czy takie sytuacje zawsze działają na naszą niekorzyść.
Badania wykonano w ramach projektu SOURCES. Miały one zbadać neurofizjologiczne mechanizmy zjawiska, związanego z szybkim podejmowaniem decyzji, spowodowanych stresem. Wyniki badań dla wielu mogą być zaskakujące.
Pierwszy etap badania
Pierwszym etapem badania było opracowanie matematyczno-komputerowych modeli schematów. Były to modele obliczeniowe procesu podejmowania decyzji wielokryterialnych. Sprawdzono także wpływ modeli poznawczych na daną czynność.
Wzięto pod uwagę między innymi myślenie, decydowanie czy zapamiętywanie. W całym badaniu zastosowano spiking neural networks (z ang. impulsowe sieci neuronowe). Są to sztuczne sieci, które odzwierciedlają pracę neuronów w mózgu.
Sieci te pozwalają na tworzenie modeli poznawczych, które charakteryzują się dużym realizmem. Za pomocą komputerowo-matematycznych schematów możemy więc odzwierciedlić działanie prawdziwych neuronów, znajdujących się w naszym mózgu.
Wpływ stresu na decyzje – badania naukowców
Dzięki zbudowanym modelom naukowcy mogli porównać, ile informacji wykorzystywał model nim podjęto decyzję z tym, ile informacji wykorzystują ludzie. Model był przystosowany do podejmowania decyzji w dwóch różnych sytuacjach.
Jedna z nich zmuszała go do podjęcia decyzji przy wykorzystaniu niewielkiej ilości informacji. Miało to symulować podejmowanie szybkich, nie do końca przemyślanych decyzji. Natomiast drugi schemat pozwalał na podejmowanie decyzji w oparciu o wszystkie informacje, jakie były dla niego dostępne.
To z kolei miało symulować racjonalne podejmowanie decyzji. W kolejnym etapie studenci z Uniwersytetu w Lejdzie mieli w zadaniu komputerowym podjąć kilka decyzji wielokryterialnych za pomocą gałek ocznych. W ten sposób naukowcy chcieli zbadać wpływ stresu na podejmowane przez nich decyzje.
Zadanie studentów
Zadanie studentów na pierwszy rzut oka wydawało się być bardzo proste. Mieli na podstawie kilku cech wybrać, który z diamentów uzyska większą cenę. Wybierali więc ten lepszy. Zastosowany w badaniu okulograf sprawdzał, jak pod wpływem pobudzenia oraz stresu zmieniała się wielkość gałki ocznej.
Takie badanie miało zbadać wpływ stresu na nasze decyzje, ponieważ wielkość źrenicy zmienia się w zależności od tego, jak bardzo jesteśmy pobudzeni. Studentów badano także za pomocą EEG, które pozwalało ocenić, jak zmienia się aktywność mózgu pod wpływem pobudzenia i stresu.
Kolejnym etapem badania było sprawdzenie tego, jak zachowają się użytkownicy międzynarodowej strony internetowej, wykorzystywanej do dostarczania żywności do hoteli czy restauracji.
Wyniki badań – wpływ stresu na podejmowane decyzje
Osoby badane wcieliły się w rolę klientów, którzy mieli dokonać zamówień na stronie internetowej dostawcy. Badani zostali podzieleni na tych, którzy mieli dokonać zakupów pod presją czasu oraz na tych, którzy mogli spokojnie podjąć decyzję bez ograniczeń czasowych. W trakcie dokonywania zamówień badano aktywność źrenic u badanych oraz pytano ich o subiektywne uczucia, związane z wykonywaną pracą.
Klienci zamawiający pod presją czasu mieli subiektywne odczucia, że mają do czynienia z większym wysiłkiem poznawczym. Aktywność fizjologiczna ich źrenic również była większa niż u osób, które nie pracowały pod wpływem stresu, związanego z presją czasu.
Badanie wykazało, że wpływ stresu na podejmowane decyzje jest zauważalny. Pod jego wpływem podejmujemy decyzje znacznie szybciej, analizując mniejszą ilość czynników. Klienci, którzy pracowali pod presją czasu znacznie mniej dokładnie analizowali stronę internetową, na co wskazywał okulograf.
