Redakcja Sztosowe
Oś obrotu Ziemi przez wielu była postrzegalna, jako coś niezmiennego i trwałego. Jednak kolejne badania pokazują, że jest wręcz przeciwnie. Bieguny geograficzne Ziemi mogą zamieniać się miejscami, choć to dla nas niepojęte!
Nie chodzi o bieguny magnetyczne, ale o te, które fizycznie znajduje się na Ziemi – możemy dostrzec je choćby na globusie, mapie czy będąc fizycznie w skrajnych miejscach naszego globu. Jak zatem możliwe, że dochodzi od takich zmian i skąd o nich wiemy?
We wszystkim pomagają nam obliczenia matematyczne i dokładne śledzenie funkcjonowania Ziemi. Choć jeszcze nic nie jest pewne, to być może kiedyś ponownie Północ zamieni się miejscem z Południem!
Oś obrotu Ziemi a przebiegunowanie
Na początek warto zdać sobie sprawę z tego, że należy odróżniać bieguny magnetyczne od tych geograficznych. Te magnetyczne mogą zamieniać się miejscami i dochodzi do tego cyklicznie – to wiemy już od lat.
Z kolei oś obrotu Ziemi wyznacza jej bieguny geograficzne: północny oraz południowy. Oba zjawiska znacznie się od siebie różnią i wyrządzają inne skutki. Zamiana biegunów magnetycznych Ziemi ma miejsce w jej jądrze.
Z kolei prawdziwa wędrówka biegunów byłaby widoczna na zewnątrz. Naukowcy nie mają pewności, co jaki czas i z jakiego powodu miałoby dochodzić do takiej sytuacji. Jednak coraz więcej z nich zgadza się z tezą, że ta faktycznie miała już miejsce.
Dlaczego bieguny wędrują – teoria I
Zgodnie z jedną z teorii oś obrotu Ziemi jest zmieniana wtedy, gdy zaczyna na nią oddziaływać znaczny ciężar lądolodu. W wyniku nacisku na powierzchnię Ziemi miałoby dochodzić do zamiany biegunów.
Ta teoria początkowo miała wielu zwolenników, ale bardzo szybko ją obalono za pomocą matematycznych obliczeń, które mają kluczowe znaczenie w dyskusji odnośnie osi obrotu Ziemi i ich ewentualnej zamiany.
Naukowcy w dalszym ciągu analizowali informacje, do których mają dostęp i poddawali je matematycznym analizom. Zauważono, że i w wypadku tej zamiany dużą rolę może odgrywać jądro Ziemi.
Teoria II – ruchliwa skorupa
Zgodnie z drugą teorią, oś obrotu Ziemi miałaby ulec zmianie w wyniku przesuwania się płaszcza i skorupy ziemskiej po powierzchni ziemskiego jądra.
Naukowcy porównali w tym aspekcie ruch Globu do ruchu ludzkiego ciała, gdy się obracamy. Wówczas nasze ręce są wyrzucane na zewnątrz. Wszystko za sprawą siły odśrodkowej, która w takiej sytuacji oddziałuje na nasze ciało.
Podobna sytuacja ma miejsce, gdy Ziemia się kręci. Wówczas siła odśrodkowa miałaby wprawiać w ruch skorupę ziemską. Za sprawą takiego procesu cięższe masy miałyby być nieustannie pchane w kierunku równika. Zdaniem badaczy teoria mogłaby zostać potwierdzona, jeśli spojrzelibyśmy na historię kontynentów.
Ziemia kiedyś i dzisiaj
Naukowcy podkreślają, że rozdzielenie kontynentów w przeszłości mogło doprowadzić do tego, że oś obrotu Ziemi uległa zmianie, a cięższe fragmenty znajdujące się na jej powierzchni zostały przesunięte bliżej równika.
Wszystko mogło dziać się także za sprawą wędrówek, do których dochodziło w głębi ziemskiego jądra. Ciężkie skały wędrowały bliżej niego, z kolei te większe robiły wszystko, by unosić się na powierzchni. Czy teoria została ostatecznie potwierdzona?
Niestety i w tym wypadku było zbyt wiele kontrowersji i niedomówień, przez co naukowcom nie udało się ostatecznie zdecydować o tym, czy wspomniana teoria faktycznie była prawdziwa, czy też wręcz przeciwnie.
Dekady dyskusji
Dyskusje na temat tego, czy oś obrotu Ziemi faktycznie może ulec zmianie toczą się już od dziesiątek lat. Istnieje jednak zbyt mało dowodów, by ostatecznie środowisko naukowe mogło zgodnie opowiedzieć się po którejś ze stron.
Co jakiś czas pojawiają się jednak zdecydowane głosy tych, którzy opowiadają się za jedną z wersji. Tak jest również w przypadku prof. Joe Kirschvink z Institute of Technology, Caltechu oraz prof. Ross Mitchell z Institute of Geology and Geophysic.
W Nature Communications naukowcy przekonują odbiorców, że zmiana osi obrotu Ziemi już kiedyś nastąpiła. Zdaniem badaczy liczne dowody na istnienie tego zdarzenia mają nosić skały, które zachowały ślady kierunków ziemskiego pola magnetycznego.
Niewielkie ziarna, wielkie dowody
Wybitni naukowcy powołują się głównie na ziarna megnetytu, które działają jak swego rodzaju kompasy. Są to fragmenty wydalane przez bakterie, które układają się wzdłuż linii północ-południe na naszym Globie.
Dowodem na to, że oś obrotu Ziemi ulega zmianie mają być niespójność występujące w ziarnach magnetytu, jakie odkryto w Apeninach. Pochodzą sprzed ponad 80 milionów lat.
Wapienie znajdujące się w Scaglia Rossa wskazują, że skały musiały w krótkim czasie przetransportować się z północy na południe i ponownie wrócić na swoje miejsce. Zgodnie z tą teorią, biegun północny znalazł się wówczas 12 stopni bliżej równika, a biegun południowy odsunął się od równika o wspomniane 12 stopni.
5 milionów lat na powrót
Zdaniem badaczy, powrót biegunów na ich poprzednie miejsca miał potrwać 5 milionów lat. Z naszej perspektywy to ogrom czasu, ale w skali funkcjonowania Ziemi, to zaledwie niewielki ułamek.
Naukowcy zwracają także uwagę na to, że ich źródło informacji, czyli same skały, jest bardzo specyficzne. We włoskich skałach mają znajdować się bowiem skamieniałości bakterii, które utworzyły łańcuch magnetytu.
Dzięki temu dzisiaj – mimo upływu milionów lat – mamy źródło wielu dowodów na to, co miliony lat temu mogło dziać się na Ziemi. Nie są one jednoznaczne, ale dają nam pewien ogląd na całą sytuację.
Ta publikacja jednoczy środowisko naukowe
Richard Gordon, który jest geofizykiem uważa, że większość dotychczasowych prac zaprzeczających istnieniu faktycznej wędrówki biegunów brało pod uwagę zbyt mało miejsc. Przez to nie byliśmy w stanie jednoznacznie stwierdzić, czy oś obrotu Ziemi faktycznie może ulec zmianie.
Jednak dane, które pozyskano we Włoszech są przekonujące, ponieważ zgadzają się z tymi, które udało się pozyskać przed laty na dnie Pacyfiku. Porównanie zapisów magnetycznych skał z różnych kontynentów pozwala na stworzenie spójnej całość.
Zdaniem wielu naukowców dane z Apenin ostatecznie potwierdzają, że miliony lat temu mogło dojść do zachwiania Ziemi.
Skutki zamiany biegunów
Ważny aspektem w kontekście tego, czy oś obrotu Ziemi ma zmienny charakter jest to, jakie mogą być tego skutki i co jaki czas dochodzi do takich zmian. Skutki mogą być bardzo niebezpieczne i silnie odczuwalne dla ludzi.
Zdaniem niektórych naukowców jedna z takich zmian miała zajść między 174 a 157 milionów lat temu, a jej efektem miała być wielka susza, do której doszło w Azji. Jeśli zaś chodzi o częstotliwość takich zmian, to sprawa jest mocno skomplikowana.
O ile samo istnienie faktycznej zamiany biegunów u coraz większej liczby badaczy nie budzi żadnych wątpliwości, to ich częstotliwość już tak. Mogą bowiem występować cyklinie lub być wywoływane przez określone czynniki. Mamy jednak za mało danych, by móc jednoznacznie stwierdzić, jak faktycznie jest.
